شاهدان کویر مزینان

درباره نويسنده

کویر تاریخی مزینان زادگاه دانشمندان و اندیشمندانی است که سالهاست برتارک زرین صفحات تاریخ و جغرافیای ایران زمین می درخشد. این سایت مفتخر است که جاذبه های گردشگری و متفکرین ، فرهیختگان، علما وشهدای این دیار رابه تمامی فرهنگ دوستان معرفی نماید.
دهستان مزینان باقدمت هزاران ساله اش ، و از توابع بخش داورزن و شهرستان سبزوار، با مختصات جغرافيايي 56 درجه و 49 دقيقه طول شرقي و 36 درجه و 18 دقيقه عرض شمالي، در 6کيلومتري جنوب غربي شهرستان داورزن و در 295 کيلومتري شهر مقدس مشهد و هشتاد کیلومتری شهرستان سبزوار قرار دارد. اين دیار با ارتفاع 810 متر از سطح دريا و اقليم نيمه بياباني، تابستان‌هاي گرم و خشک و زمستان‌هاي سرد دارد.
مزینان از شمال غربي به روستاي بهمن آباد، از جنوب به روستاي غني آباد و از شرق به ارتفاعات پيرامون محدود مي‌شود.
قدمت مزينان به دوره‌هاي قبل از اسلام مي‌رسد. محوطه باستاني، مسجد جامع و کاروانسرا، در داخل و همچنين بافت قديمي روستا نشانگر تاريخ کهن آن است.
ريشه کلمه مزينان، مزن و مزنا است. در زبان کردي، «مزن» به معناي دانشمند و «مزنا» به معناي جايگاه دانشمندان است و از اين رو، لغت مزينان به معناي جايگاه دانشمندان ترجمه شده است.
رود کالشور از جنوب مزینان می گذرد و قنات پرآبی در قسمت جنوبی این روستا وجود دارد که سرچشمه ی آن کوه های شمالی بخش داورزن می باشد و گوارایی و وفور آن در حاشیه کویر موجب حیرت است. مرحوم دکتر علی شریعتی از این قنات درکتاب کویر خود یاد کرده است .
مسجد جامع آن تک ایوانی و مربوط به عهد صفوی است. صنیع الدّوله می نویسد : «ده سال قبل در مزینان مسجد جامعی بنا کرده اند . ولی قبل از این ، در همین مکان مسجد جامعی بوده است.»
بقعه امام زاده سید حسین و آرامگاه سید اسماعیل در 2 کیلومتری مزینان و در حاشیه بهمن آباد قرار دارد. تپه ی باستانی بِل قوز و خرابه های شهر قدیمی بادغوس درمسیر بادقوس و آب انبار و رباط شاه عبّاسی و یک بنای چاپارخانه مربوط به عهد مأمون عباسی که برای امرِ بَرید و مراسلات از آن استفاده می شده ، در اطراف این روستا قرار دارد. مضافاً این که دَه ها مسجد درکوچه وخیابان های آن ساخته شده که نشان از اعتقاد و ریشه های دینی اهالی دارد. در دوره ی قاجار وقایعی در آن رخ داده است از جمله ، قتل شاهرخ میرزا ، نوه ی نادرشاه افشار به دستور آقا محمدخان قاجار ، هجوم ترکمان ها دراواخر قاجار به ناحیه ی بیهق که باعث ناامنی و بی ثباتی منطقه گردیده و عدم کنترل دولت مرکزی باعث هجوم یاغیان وراهزنان به این دیار شده است.
مزینان از دیرباز دارالحُکم یا دادگاهی محلی داشته و بزرگان آنجا مورد وثاق منطقه بوده ، برای حلّ و فصل دعاوی خود به آن مراجعه می نموده اند . در مورد بیارجَمَند و میامی و عباس آباد می خوانیم که اهالی آن جا برای تأمین مایحتاج و نیز برای مداوای امراض و تأمین داروی مورد نیاز خود به مزینان می رفته اند. از طرف دیگر عشایر "خارتوران" نیز محّل رجوع و رفت و آمدشان مزینان بوده است.
(منبع : فرهنگ اماکن و جغرافیای تاریخی بیهق (سبزوار) / نویسنده : محمود محمّدی (کارشناس ارشد در زمینه تاریخ و تمدن ملل اسلامی) ، نشرآژند ، صفحات 167 تا 169)
مردم مزينان به زبان فارسي سخن مي‌گويند، مسلمان و پيرو مذهب شيعه جعفري هستند. که می توان از آن به عنوان دروازه ورودی فرهنگی و مذهبی خراسان رضوی نام برد .
براساس نتايج سرشماري سال 1375، مزينان 1794 نفر جمعيت داشته است که سال 1385، به حدود 1835 نفر افزايش يافته است.
این دهستان به لحاظ آثار تاریخی و باستانی و جاذبه های توریستی آن ، به ثبت آثارملی درآمده است.
مزینان خاستگاه خاندان بزرگ شریعتی است که مرحوم استاد محمدتقی شریعتی مزینانی و فرزند برومندش دکتر علی شریعتی مزینانی ازاین دیار برخاسته و درتاریخ انقلاب اسلامی می درخشند.
عاشورای حسینی درمزینان، همیشه موردتوجه عزاداران اهلبیت عصمت وطهارت است و هرسال خیل عظیمی ازشیفتگان مکتب تشیع در تعزیه ی عاشورای مزینان که باشکوه خاصی برگزار می شود شرکت می کنند.
بیش از شصت شهید و دهها ایثارگر ، جانباز و آزاده ازاین خطه قهرمان پروردر هشت سال دفاع مقدس تقدیم به نظام مقدس جمهوری اسلامی شده است که دو خانواده سه شهید و دو خانواده دو شهید، مزینان را متمایز از روستاهای دیگر خطه خراسان نموده است لذا این وب به یاد شهدای مزینان با عنوان شاهدان کویر مزینان از دی ماه سال 1390 در فضای مجازی شروع به فعالیت کرد تا پایگاهی باشد برای تمامی مزینانیها درسراسر گیتی...
در معرفی این کویر تاریخی همین بس که فرزند شایسته اش دکترعلی شریعتی مزینانی بارها مزینان را عشق آباد و محل هبوط خویش می داند وعلاوه برکتاب ارزشمند کویر در دیگر آثارش از مزینان و مزینانی به نیکی یاد می کند و آرزویش دوباره باز گشتن او به زادگاهش بود و امیدواریم این آرزو حداقل با رجعت پیکر مطهرش که به امانت در جوار حرم بانوی صبر ومقاومت حضرت زینب (س) آرمیده است محقق شود. در این تاریخ نوشت گوشه ای از عشق علی به مزینان را تقدیم به همه ی مزینانی ها می نماییم :

روستای محبوب من !مزینان!

روستاي محبوب من ! مزينان ! اي گرسنه ژنده پوش مغموم که بر حاشيه خشک و تشنه کوير افتاده ‏اي ، اي نجيب ‏زاده بزرگواري که قرباني ستم ايّامي و رنجور فقر و محکوم ويراني و فراموشي و شرف تبار و شکوه تاريخت مستمندي را بر تو روا نمي‏ دارد .

اي کوه و کوير و اَرگ و بازار و مدرسه و رِباط و سرچشمه و قبرستاني که همه از اجداد من سخن مي‏ گویيد و يادگار عصمت اعصاريد ، اعصار سرشار از ايمان و لبريز از آرامش و يقين و طهارتي که در زير منجلاب اين تمدّن کثيفي که در آن ، تنها وقاحت و حقارت و نيرنگ و قساوت خوب مي ‏پرورند ، براي هميشه مدفون شدند و عصري آمد که خورشيدش از مغرب مي ‏تابد و اشعه سياهش همچون چنگال هول آور ديو بر سرزمين اهورایي ما سايه افکنده است وقنديل‏هایي را که در آن عصير زيتون شرقي مي ‏سوخت و از آن خدا تابان بود خاموش کرد . اي در و ديوارهاي شکسته ، خانه ‏هاي گلين ، مزرعه‏ هاي غبار گرفته و کوچه باغ‏هاي اندوهبار هميشه پایيزي و شما مردم نيرومند و هوشيار و مغروري که اينک گرسنگي آواره‏ تان کرده است و به بردگي شهرهاي روسپي خسب تهران و گرگان و... تان برده است !

و تو اي* مسينان ! اي نام اهورایي که از بزرگي عصر مزداپرستي حکايت مي‏ کني و اکنون ، پيران شکسته و زنان چشم به راه و کودکان بي ‏پناهي را در خود داري که پدران ، شوهران و پسران‏شان به جستجوي نان ، تو را که تهيدست مانده ‏اي ترک کرده‏ اند . چقدر شما را دوست مي‏ داشتم و شما مي ‏دانيد که علي رغم زندگي ، چه تعصّبي داشتم که يک روستایي راستين بمانم و به شما وفادار باشم . [ دکتر علی شریعتی ، مجموعه آثار 35 ، بخش 1 ،انتشارات آگاه ، چاپ دوم ، 1372 ، ص 437 ]

ابوالحسن علی بن زید بیهقی معروف بابن فندق، مزینانی ها را مردمانی هنرمند و با مروت می داند و در معرفی بیت حکام مزینان می گوید: " ابوعلی الحسن بن عباس مروزی بود که درمزینان متوطن شد و سلطان محمود سبکتکین ریاست مزینان بوی داد بنیابت خواجه رئیس صاحب دیوان خراسان ابوالفضل سوری المعتز ، واولاد اوحکام ربع بودند ، مردمانی هنرمند وبامروت"
درادامه فصل بیت حکام مزینان ، بیهقی از قاضیان وراویان حدیثش یادمی کند که روزگاری در مزینان متوطن شده اند و به کار قضاوت مشغول بوده اند از جمله الحاکم ابوالعلاء صاعدبن محمد الحنیفی که هم قاضی بوده وهم محدث وجد اومسعود بن شعیب بن محمدبن جعفر الحنیفی نیز که از علما و روات احادیث بوده و درجایی دیگر ازادیبانش می گوید که سرآمد شاعران عصر بوده اند"الادیب ابوسعد اسعد بن محمد المزینانی ، اورا ادیب ابوسعد المزینانی گفتند، ادیبی فاضل و مخرج بود ، ازمنظوم او این ابیات است که امام محمد بن حمویه را گوید:

یا صاحب الدیران زمت جمالکم              بجانب الجزع من جرعاء وادیها

بلغ سلامی الی الذلفاء من حرض           و انشدیها قریضا قاله فیها...

علامه علی اکبردهخدا که عمری را برای احیای زبان پارسی تلاش و مجاهدت نموده وتوانسته درمدت حیات مبارکش آثار ارزنده ای را برجای بگذارد در توضیح واژه ی مزینان با اشاره به کتاب " الانساب سمعانی " درلغتنامه اش آورده است :" مزینان شهری است در خراسان ، وسپس به این شاعر مزینانی اشاره می کند که سوزنی درتضمین اشعار او گفته :

چونین قصیده گفت مزینانی ادیب             اندرحق امیر اسماعیل گیلکی...

هست این جواب شعرمزینانی آنکه گفت       یارب چه دلربای وفریبنده کودکی...

ابنیه و اماکن تاریخی مزینان

همان گونه که ذکر شد دیار تاریخی مزینان جزئی از شهرستان سبزوار می باشد و در آخرین حد غربی این شهرستان قرار گرفته است . بافت قدیمی این روستا که در چهارچوب باروی قدیمی دوره قاجار قرار گرفته، به وسیله سازمان میراث فرهنگی به ثبت رسیده است. این روستا دارای یک مجموعه تاریخی شامل: کاروانسرا، دو مسجد تاریخی، مدرسه علمیه، باروی قدیمی و دو تپه باستانی می باشد. در ادامه، به معرفی این مجموعه ی تاریخی می پردازیم؛

مدرسه علمیه شریعتمدار

این مدرسه در مرکز بافت قدیم روستا بر روی بدنه خیابان اصلی که بافت قدیم را به دو بخش منشعب می کرده، قرار گرفته است . پلان کلی ابن بنا مدرسه ای است دو ایوانی با حیاط مرکزی، ده حجره در اطراف حیاط، دو مدرسه در ضلع مقابل ورودی و اتاقهای مربوط به اساتید و رئیس مدرسه و آشپزخانه، کتابخانه و سرویس بهداشتی. مساحت کل زمین مدرسه 810 متر مربع است؛ حیاط آن، 229 متر مربع است و زیربنا با زیرزمین، 650 متر مربع می باشد.

ویژگیهای معماری

ورودی مدرسه در جهت شرق می باشد. در دو سوی ورودی مدرسه، در هر طرف، سه رواق وجود دارد که به تناوب در هر سو، دو رواق بزرگ تر و یکی کوچک تر می باشد. پس از عبور مدرسه شریعتمدار، نمای بیرونی مدرسه دید ازشمال شرق از پیش طاق ورودی که در دو طرف دارای سکوست، وارد هشتی مدرسه می شویم، پس از ورود به هشتی در سمت چپ، اتاق رئیس مدرسه و در سمت راست، اتاق مدرّسان قرار گرفته است. پس از عبور از هشتی و ایوان مدرسه وارد حیاط می شویم. حیاط مدرسه مستطیل شکل است که در وسط دارای دو باغچه و حوض می باشد. کف حیاط با موزائیک مفروش است. در ضلع غربی حیاط که محور اصلی بنا می باشد یک ایوان دیگر قرار گرفته و جلو ایوان برای استفاده به عنوان مدرس در تابستان، باز بوده است. در ده 1350ش دهنه ایوان را با درِ مشبّک آهنی پوشانده اند و اکنون به عنوان کتابخانه مورد استفاده قرار می گیرد. طاق ایوان به صورت گهواره ای است. در دو سوی ایوان، دو مدرس قرار دارد که دارای پوشش گنبدی به شکل کلمبه است. در ضلع شرقی مدرسه بجز ورودی و دو اتاقی که توضیح داده شد، دو اتاق گنبددار دیگر نیز در انتهای این ضلع قرار دارد که از اتاق دارای پوشش گنبدی در ضلع جنوب شرقی اکنون به عنوان آشپزخانه استفاده می شود. اتاق ضلع شمال شرقی نیز که دارای دو قسمت است که بخشی به طاق گنبدی و بخشی به طاق گهواره ای پوشش شده است احتمالاً این قسمت به عنوان کتابخانه مورد استفاده بوده است. زاویه شمال شرقی مدرسه دو طبقه است که در زیرزمین آن، سرویسهای بهداشتی قرار دارد. حجره های مدرسه در ضلع شمالی و جنوبی واقع شده که در هر ضلع، پنج حجره قرار گرفته است. کف حجره ها نسبت به حیاط حدود چهل سانتیمتر ارتفاع دارد. هر حجره دارای یک پیش طاق است. این پیش طاقها خیز کم و سقف هلالی شکل دارند. درِ هر ضلع حجره میانی که در محور تقارن بنا قرار گرفته است، نسبت به حجره های جنبی بزرگ تر است و در دو طرف ورودی حجره نیز دو طاقچه تعبیه شده است. هر یک از حجره ها دارای دو درگاه، چهار طاقچه برای گذاشتن وسایل و یک اجاق می باشد که اجاقهای داخل حجره ها در مرمّتهای اخیر مدرسه مسدود شده است. در جلو ورودی حجره ها در زیر پیش طاق نیز اجاق دیگری تعبیه شده است که اجاق داخل برای گرم کردن و اجاق بیرونی برای پخت و پز استفاده می شده است. با توجه به اینکه مدرسه در کنار مسجد قرار داشته، دارای مسجد نبوده است. مصالح به کار رفته در بنا آجر به همراه ملات گچ نیم کوب است. در مرمتهای جدید از آجر و ماسه سیمان استفاده شده است

قدمت؛
تاریخ دقیق بنای مدرسه مشخص نیست، ولی بر اساس نوشته مطلع الشمس در مسافرت ناصرالدین شاه به سال 1300ق مدرسه مزینان وجود داشته است . احتمالاً مدرسه اندکی پس از سیل مزینان که به سال 1286ق به وقوع پیوسته، با ساخته شدن روستا در محل جدید بنا شده است. بانی مدرسه آیة اللّه حاج سید ابراهیم غفوری، معروف به شریعتمدار، مرجع تقلید و روحانی معروف سبزوار می باشد. وی موقوفاتی نیز بر مدرسه وقف کرده که وقفنامه آن معرفی می شود . مرمّتها از ابتدا زیر نظر متولّی بر اساس درآمد موقوفات بوده است، با متروکه شدن مدرسه در چند دهه اخیر، مرمّتهای مدرسه به وسیله مردم روستا انجام شده است
این بنا در دوران انقلاب اسلامی و دفاع مقدس مرکز شکل گیری حرکتهای انقلابی و پایگاه های فعال؛ انجمن اسلامی مزینان،بسیج شهدای مزینان ،کتابخانه دکترعلی شریعتی مزینانی، دفتر شورای حل اختلاف، شورای اسلامی ،مرکز بهداشت و دوره ای نیز مدرسه علمیه حضرت صاحب الزمان(عج) بوده است

کاروانسرای شاه عباس (رباط)

این بنا از خارج دارای یک پلان مستطیل شکل است که اضلاع شمالی و جنوبی آن طولانی تر از اضلاع شرقی و غربی آن است. ورودی بنا در میان یک ایوان رفیع واقع شده است که این ایوان در ضلع شمالی بنا قرار دارد ودر طرفین ایوان در هر طرف سه طبقه طاقنما واقع شده که طاقنمای وسطی و آخری بصورت مربع می باشد.حال اینکه طاقنماهای طبقه اول و سوم بصورت مستطیل بوده که از طریق وروردی باریکی که این قوس هلالی روی آن زده شده به اطاقک انتهای آن راه پیدا می کنیم .در طرفین این طاقناها در هر طرف یک غرفه دو طبقه وجود دارد که هر دو دارای طاقنماها و قوسهای جناغی هستند.
از انتهای دیوار غرفه ها در طبقه دوم دو در گاهی به اطاق پشت غرفه ها نورمی دهند.قوس این در گاهی ها نیز هلالی هستند.در طرفین این غرفه ها نیز در هر طرف دو غرفه یک طبقه وجود دارد که در دیوار انتهای هر کدام از غرفه ها یک یا دو سراخ مستطیل شکل 20*10است که به طاقنمای غرفه نور می دهند.
در داخل ایوان بالای سر در کتیبه مربع شکل به ابعاد 1*1متر در وسط و داخل قاب ورودی در روی هر لچکی یک لوحه مستطیل به ابعاد25*60سانتیمتر نصب شده است.لوحه بزرگ وسطی و لوحه سمت راست از سنگ مرمر سفید و لوحه سمت چپ از سنگ خاکستری رنگ است.در طرفین ایوان دو سکو وجود دارد که هرکدام حدود یک متر از زمین ارتفاع دارند.

قدمت؛
بر اساس اولین گزارش منتشر شده باستانشناسی ، این بنا به سال 1064هجری قمری توسط حاج محمد طالب فرزند حاج معین الدین محمد اصفهانی برسم سنت حسنه وقف ، بر بازماندگان راه احداث گردیده است در سال 1283هجری قمری توسط حاج علی تقی تاجر کاشانی مرمت گردیده وسپس به سال 1318توسط حاج محمد علی آقا فرزند حاج علی تقی کاشانی ترمیم گردیده است.
داشتن ایوان های قرینه در مقابل یکدیگر و غرفه ها و طاقنماهای جناقی این بنارا مربوط به دوران صفویه کرده است.از آثار باقیمانده این کاروانسرا آجرهای بزرگ آن است که احتمالاً متعلق به دوره ساسانی بوده و در اوایل دوره اسلامی احتمالاً دوره عباسیان با مصالح آن کاروانسرای بزرگی در این منطقه ساخته اند ، آن را به زمان هارون الرشید نسبت می دهند.

کاروانسرای مأمونی؛
این بنا که حاکی از عهد عباسیان است در مقابل کاروانسرای صفوی ساخته شده است که متأسفانه و به بهانه مرمت در حال حاضر تخریب و به دلایل نامعلوم به فراموشی سپرده شده است.

حدیره؛
معروف است به محل دفن دختر هارون الرشید که می گویند حذیره نام داشته است. این بنا نیز مورد سرقت یغماگران فرهنگی قرار گرفته و به احتمال دفینه ای از آنجا به تاراج برده اند.

مسجد جامع ؛
اين مسجد که در عهد سلجوقيان يا ديليميان ساخته شده است، داراي شناسنامه ثبتي از سازمان ميراث فرهنگي است و از ابنيه بسيار قديمي است که در وسط بازار مزینان بنا شده است

جاده تاریخی ابریشم؛

جاده ابریشم یا راه ابریشم شبکه راههای متصل شده‌ای بمنظور بازرگانی در قاره آسیا بود که شرق و غرب و جنوب آسیا را بهم و به شمال آفریقا و شرق اروپا متصل می‌کرد.
این راه از شهرستان توان هوانگ در چین به ولایت کانسو می‌آمد و از آنجا داخل ترکستان شرقی امروزی می‌شد و از طریق بیش‌بالیغ و آلمالیغ و اترار به سمرقند و بخارا می‌رسید. در بخارا قسمت اصلی آن از راه مرو،سرخس،نیشابور، گرگان به ری می‌آمد و از ری به قزوین و زنجان و تبریز و ایروان می‌رفت و از ایروان به طرابوزان یا بیکی از بنادر شام منتهی می‌گردید.
مزینان در مسیر این راه تاریخی قرار دارد و گفته اند امام هشتم شیعیان از این مسیر به سمت نیشابور و توس عزیمت نمود به همین خاطر در چند سال اخیر همزمان با ولادت با سعادت این امام همام مراسم استقبال با هنرمندی تعزیه خوانان مزینانی و حضور مسئولین فرهنگی و محلی شهرستانهای سبزوار و داورزن برگزار می شود.

قنات ؛

این قنات در جنوب غربی مزینان واقع شده و مشهور است شخصی به نام طاهر آبشناس در 1400 سال پیش و در زمان مأمون عباسی آن را حفر و گسترش داده و البته نقل است که قدمت آن بیش از 2500 سال می باشد.

طول این قنات 13کیلومتر و دارای 127لیتردرثانیه آبدهی شیرین و گوارا است که سیصدمترجلوتر ازمظهرقنات تبدیل به دونهرعلیا(بالا) سفلی(پایین) می شود و یکی از طولانی ترین قنات های موجود در کشور است و دارای 138 حلقه چاه می باشد که به وسیله نقب های زیر زمینی به هم متصل شده اند.عمق مادر چاه آن 130متر می باشد؛با توجه به اینکه متوسط عمیق ترین مادر چاه های قنات های موجود در کشور 120 متر است؛ از این حیث نیز قنات مزینان از قنات های استثنایی کشور است.
دکتر علی شریعتی مزینانی در باره ی قنات و چشمه ی جاری آب مزینان در کتاب زیبای کویر می نویسد: «بركرانه كوير، به تعبير حدودالعالم ، "شهركي" است كه شايد با همه روستاهاي ايران فرق دارد . چشمه آبي سرد كه در تموز سوزان كوير ، گويي از دل يخچالي بزرگ بيرون مي آيد ، از دامنه كوه هاي شمالي ايران به سينه كوير سرازير مي شود و از دل ارگ مزينان سر بر مي دارد ... از اينجا درختان كهني كه سالياني دراز سربرشانه هم داده اند ، آب را تا باغستان و مزرعه مشايعت مي كنند و بدين گونه ، صفي را در وسط خيابان مستقيمي كه ستون فقرات اين روستاي بزرگ را تشكيل مي دهد ، پديد مي آورند و از دو سو ، كوچه هايي هم اندازه و روي در روي هم و راسته و همگي در انتها ، پيوسته به خياباني كمربندي كه محتواي ده را از باروي پيرامون آن جدا مي سازد . درست گويي عشق آباد كوچكي است ، و چنانكه مي گويند ، هم بر انگاره عشق آبادش ساخته اند ، [ مجموعه آثار 13 ( هبوط در کویر ) ، ص 235 ]»
اطلاعات بیشتر درباره ی مزینان را در بخش مزینان شناسی همین وب و در کانال تلگرامی شاهدان کویر به نشانی ؛
http://telegram.me/shahedanemazinan
مشاهده بفرمایید

تماس با من

فيد وبلاگ

مطالب اخير

موضوعات سایت

برچسب‌ها سایت

آرشيو وبلاگ

دوستان من

پیوندهای روزانه

کدهاي اضافي کاربر

شاهدان کویر مزینان

کویرمزینان زادگاه دانشمندان واندیشمندانی است که برتارک زرین صفحات تاریخ وجغرافیای ایران زمین میدرخشد

عاشورای مزینان طولانی ترین نمایش آیینی در جهان به روایت تصویر...بخش دوم؛ صبح عاشورا

نويسنده: علی مزینانی عسکری - یکشنبه دوازدهم مرداد ۱۴۰۴

عکاسان؛ علی مزینانی عسکری و امیرحسین سویزی

برچسب‌ها: مزینان, مزینانی, شاهدان کویرمزینان, عاشورای مزینان

عاشورای مزینان طولانی ترین نمایش آیینی در جهان به روایت تصویر...بخش اول؛ صبح عاشورا

نويسنده: علی مزینانی عسکری - شنبه یازدهم مرداد ۱۴۰۴

زیارت عاشورا در هیئت علی اکبری مزینان... ساعت 6 صبح

آماده شدن اقشار مختلف مردمی برای برگزاری مراسم در صبح عاشورا

به جمع شاهدان کویرمزینان در تلگرام بپیوندید: https://t.me/shahedanemazinan

شاهدان کویرمزینان در #آپارات https://www.aparat.com/shahedmazinan

شاهدان کویر مزینان در پیام رسان ایتا https://eitaa.com/sh_mazinan

برچسب‌ها: مزینان, مزینانی, شاهدان کویرمزینان, عاشورای مزینان

عاشورای مزینان به روایت تصویر....بخش سوم؛ مخالف خوانان

نويسنده: علی مزینانی عسکری - پنجشنبه هشتم شهریور ۱۴۰۳

عکاس؛ شهرزاد مزینانی عسکری

به جمع شاهدان کویرمزینان در تلگرام بپیوندید: https://t.me/shahedanemazinan

شاهدان کویرمزینان در #آپارات https://www.aparat.com/shahedmazinan

شاهدان کویر مزینان در پیام رسان ایتا https://eitaa.com/sh_mazinan

برچسب‌ها: مزینان, مزینانی, شاهدان کویرمزینان, عاشورای مزینان

عاشورای مزینان به روایت تصویر....بخش دوم؛ آیین نخل گردانی

نويسنده: علی مزینانی عسکری - سه شنبه سی ام مرداد ۱۴۰۳

عکاس؛ شهرزاد مزینانی عسکری

به جمع شاهدان کویرمزینان در تلگرام بپیوندید: https://t.me/shahedanemazinan

شاهدان کویرمزینان در #آپارات https://www.aparat.com/shahedmazinan

شاهدان کویر مزینان در پیام رسان ایتا https://eitaa.com/sh_mazinan

برچسب‌ها: مزینان, مزینانی, شاهدان کویرمزینان, عاشورای مزینان

عاشورای مزینان به روایت تصویر....بخش اول؛ علمداران

نويسنده: علی مزینانی عسکری - دوشنبه بیست و نهم مرداد ۱۴۰۳

عکاس؛ شهرزاد مزینانی عسکری

به جمع شاهدان کویرمزینان در تلگرام بپیوندید: https://t.me/shahedanemazinan

شاهدان کویرمزینان در #آپارات https://www.aparat.com/shahedmazinan

شاهدان کویر مزینان در پیام رسان ایتا https://eitaa.com/sh_mazinan

برچسب‌ها: مزینان, مزینانی, شاهدان کویرمزینان, عاشورای مزینان

یادنامه بزرگان تعزیه مزینان/بخش هجدهم/حاج فرج اله جعفری مزینانی ایفاگر نقش حضرت علی اکبر(ع)در عاشورا

نويسنده: علی مزینانی عسکری - جمعه هجدهم تیر ۱۴۰۰

✍️نوشتن از خاندان جعفری نیاز به شرح و توصیف ندارد چون آنها در عمل برای مردم شناخته شده اند و مزینانی ها با این ولایتمداران و خانواده پر فضیلت آشنا هستند.

🔹و باز تأکید می کنیم به وجه تسمیه نام پاک مزینان که معنا می شود به زادگاه دانشمندان و اندیشمندان و این خاندان یعنی جعفری ها ریشه در علم و آگاهی و مرامشان حسینی و محل تحصیل هریک مکتب جعفری است که برخوردار از علم و دانش و ارادت به آل الله می باشد.

🔹پیش از این در باره بزرگ خاندان جعفری آموزگار و معلم قرآن و تعزیه خوان پیشکسوت زنده یاد استاد حاج محمد جعفری توضیحاتی ارائه شد و اکنون سخن از خلف صالح او یعنی حاج فرج اله است انسان وارسته و خوش اخلاقی که احدی از مصاحبت با وی و البته تمام برادرانش هرگز خسته نخواهد شد.

🔹چنین روایت شده که زنده یاد حاج محمد فرزند فرج اله بار سفر بسته و برای زیارت بارگاه اربابش که عمری نوکری او را با افتخار در کارنامه خویش دارد راهی کربلا شده و همگان می دانند در دهه ی30 تنها وسیله نقلیه؛ شتر و یا اسب و استر بوده که در نتیجه مدت ها طول می کشیده است و با بازگشت از این سفر حاج محمد پدر خود را از دست می دهد و چون دوم آبان 1334 خداوند دومین پسر بعد از علی را به او عطا کرده برای ماندگاری نام پدر اسم او را انتخاب می کند همچنان که خودش این ارثیه را دارد و نام پدر بزرگش را به یادگار از پدر گرفته است.

🔹فرج اله تا سوم ابتدایی را در مدرسه کوچه سرهنگ (شریعتی6 فعلی) و سه سال بعد تا ششم ابتدایی در مدرسه ی تازه تاسیس امیرشاهی (شیخ قربانعلی شریعتی) به تحصیل مشغول می شود و خود او می گوید:
-ما دانش آموزان کوچه سرهنگ خودمان برای ساختن مدرسه امیرشاهی خشت می بردیم تا زودتر بنای آن درست شود.

🔹پس از پایان دوره ی ابتدایی به علت نبود دبیرستان در مزینان جهت ادامه تحصیل به سبزوار مهاجرت و تا پایان سوم متوسطه ان زمان در دبیرستان ابن یمین و پس از آن راهی تهران شده و پس از اخذ مدرک چهارم متوسطه از دبیرستان دهخدای تهران به استخدام نیروی هوایی ارتش در آمد.

🔹او با آنکه به استخدام یگان نظامی در آمده اما از تحصیل دست بر نمی دارد و دوره یازدهم و دوازدهم را در پایگاه هوایی بوشهر به پایان می رساند و در آن مقطع دانشگاه های تهران به علت انقلاب فرهنگی بسته و ادامه ی تحصیل و ورود به دانشگاه امکان پذیر نبود و پس از آن با جنگ هشت ساله مواجه و تا پایان جنگ تحمیلی توفیق خدمت و افتخار 50 ماه حضور در مناطق عملیاتی را دارد .

🔹فرج اله یکی از خاطرات به یاد ماندنی در دوران جنگ را ملاقات با شهید عباس بابایی در پایگاه امیدیه و شهید ستاری در رادار های تاکتیکی می داند که مصاحبت با آنها را هرگز از یاد نمی برد.

🔹او که شایستگی اش از نگاه امرای ارتش مخفی نمانده بعد از جنگ به سازمان عقیدتی سیاسی در ستاد مشترک این نیرو منتقل می شود و با مدرک کاردانی و 31 سال خدمت صادقانه اول خرداد سال 1385 به کسوت بازنشستگی نائل می گردد.

از جهاد تا شهادت خوانی

...✍️اما هنر تعزیه خوانی حاج فرج اله جعفری مزینانی با ایفاگری نقش حضرت سکینه(س) از شش سالگی اش آغاز می شود و همراه با پدرش که زینب خوان عاشورای مزینان بود و او نیز این هنر آیینی را از پدر که در نقش حضرت علی اکبر و سلطان قیس شبیه خوانی می کرد به ارث برده در تعزیه مزینان گل می کند و پس از آن تا سال 1345 همراه با تعزیه خوانان بزرگ مزینان در مجالس شبیه خوانی حاضر و تعزیه های جناب مسیب و مسلم و طفلان مسلم ، حضرت ابوالفضل و علی اکبر را در تکیه بالا اجرا می کنند.

🔹اواخر دهه ی چهل با همراهی جمعی از جوانان مزینانی و به خصوص جوانان ساکن کوچه ی سرهنگ از جمله برادرش مهندس حاج علی و پروفسور مهدی شریعتی(مقیم آمریکا) و مرحوم حاج حبیب حسینعلی و شادروان حاج عبدالحسین همت آبادی و... در بر پایی تعزیه دهه ی دوم نقش موثری داشت هرچند پس از پیوستن به ارتش یک دهه از تعزیه خوانی دور می شود اما سال 1359 با دعوت بزرگان به میدان می آید و از همان سال بدون وقفه نقش حضرت علی اکبر(ع) را در دهه ی دوم ایفا می کرد که تا سال 1373 ادامه داشت و در این مقاطع نقش های حضرت قاسم و غلام عابس را در عاشورا اجرا می کند تا اینکه بنا به درخواست مردم و نظر کارگردان تعزیه نقش حضرت علی اکبر(ع) را سال 1373 از زنده یاد حاج احمد صدیقی تحویل و به طور رسمی و با آداب و سبک و نوای خاص او که خودش خالق این سبک بود را تا سال 1386 همراه با زنده یاد حاج اکبر ملایی(ام لیلا) ایفا می کند و از سال 1386 و در اوج هنرش آن را به فرزند خلف خود مهندس جواد جعفری سپرد.

🔹حاج فرج اله مدعی است که تعزیه اربعین را اولین بار همراه با زنده یاد حاج شیخ حبیب اله عسکری در مزینان به نمایش گذاشتند و مرحوم عسکری خود نقش امام سجاد(ع) را برعهده گرفت و از آن پس این تعزیه با هنرنمایی مرحومان حاج حبیب اله رفیعی، کربلایی ابراهیم ولیعهد و عبداله شمشیری به تثبیت رسید.

👈این ذاکر با اخلاص مزینانی از همان دوران نوجوانی در مجالس به ذکر مداحی و نوحه خوانی و مرثیه سرایی اهل بیت(علیهم السلام) پرداخته و معلمی و مربی گری قرآن در ارتش و نیز سالهای متمادی به ویژه در شب های ماه مبارک رمضان مداحی و دعا خوانی در مهدیه شرق تهران(مزینانی ها) را از افتخارات خود می داند و تاکنون این فعالیت نیز ادامه داشته و معتقد است تمام شناختش از دین اسلام و اعتقاد خود و فرزندانش از همین مجالس امام حسین(ع) به خصوص تعزیه است که امروز به عنوان یک اثر ماندگار در فرهنگ مزینان ثبت و ضبط است.

حاج فرج اله و حاج علی جعفری دو فرزند عاشورایی حاج محمد جعفری در میدان عاشورای مزینان...

والدین استاد حاج فرج اله جعفری که هردو از خادمان اهل بیت علیهم السلام و مربیان قرآن در مزینان بودند

به جمع شاهدان کویرمزینان در تلگرام بپیوندید: https://t.me/shahedanemazinan

برچسب‌ها: مزینان, مزینانی, شاهدان کویر, عاشورای مزینان

یادنامه بزرگان تعزیه مزینان/بخش هفدهم/حمیدرضا صدیقی مزینانی،ایفاگر نقش امام حسین(ع) در عاشورا

نويسنده: علی مزینانی عسکری - جمعه یازدهم تیر ۱۴۰۰

✍️تعزیه خوانی عاشورای مزینان همیشه به نام بزرگانی از خاندان صدیقی مزین شده و در طول تاریخ برگزاری این مراسم آیینی ، بی تردید حداقل نام یکی از صدیقی ها مانند نگینی در دل انگشتری می درخشد. زن و مرد ، کوچک و بزرگ این خانواده ی متدین ، مذهبی و مزینان دوست در برپایی و اقامه ی عزاداری سرور و سالار شهیدان و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام نقش داشته و دارند. از نگهداری ملزومات و نسخ تعزیه گرفته و تا مداحی و تعزیه خوانی در مجالس شبیه خوانی و عاشورای تاریخی مزینان و باید گفت یکی از دلایل ماندگاری تعزیه ی مزینان وجود ذی جود و همت والای این خاندان است.

🎼 زیبایی صوت و لحن آقایان صدیقی چنان آدمی را مجذوب خود می کند که بیننده و شنونده با دلی محزون گویی هم اکنون در کربلا به تماشای واقعه ی جانسوز عاشورا نشسته اند...

🔹میدانی که هم اکنون تعزیه در آن اجرا می شود و معروف به میدان قتلگاه است متعلق به این خانواده بوده و مرحوم حاج ملااحمد صدیقی آن را وقف برگزاری تعزیه حضرت سیدالشهدا(ع) کرده است .

🔹موافق خوانی همانند نقش های حضرت علی اکبر، قاسم، وهب و در رأس آن امام حسین(ع) نسل به نسل در این خانواده چرخیده و همچنان با صلابت و مهارت خاص آن ها ادامه دارد..

🔹ملا احمد، آقا غلامرضا،عباسعلی (اجراکنندگان نقش امام)،محمد، احمد، ضیاء الدین (اجرا کنندگان نقش علی اکبر، قاسم ، وهب و...)، آقا محمدعلی (آق مندلی) صدیقی (تدارکات و حافظ نسخ تعزیه) نام های نامیرایی هستند که گرچه رخ در نقاب خاک کشیده اند اما تا عاشورا هست یاد و نام پرخاطره آنها از یاد نخواهد رفت چرا که این اجر و مزد کسانی است که در راه حسین(ع) این نام همیشه جاوید قدم گذاشته اند.

🔹زمانی که عباسعلی صدیقی بعد از سه دهه اجرای نقش امام حسین(ع) در سال ۱۳۶۶ شمسی به هنگام سجده بر یگانه ی هستی ، جان به جانان سپرد دو فرزند پسری او برای ادامه ی راه پا به میدان گذاشتند و ابتدا پسر ارشد وی جانباز فقید سرهنگ علی اصغر صدیقی یک سال این نقش را برعهده گرفت اما به خاطر شرایط شغلی و حضور در جبهه های نبرد این وظیفه را به برادرش حاج حمیدرضا صدیقی سپرد که گویی دوباره با آمدن او زنده یاد عباسعلی صدیقی وارد میدان شده است.

✅استاد حاج حمیدرضا صدیقی متولد 23آبان 1332 و دارای مدرک فوق دیپلم رشته برق و بازنشسته کارخانه پروفیل طوس مشهد است او بعد از درگذشت پدر بزرگوارش در جوانی و با اعتماد به نفس کامل این نقش را پذیرفت و الحق والانصاف در همان ابتدای کار صدا و آدابش بردل ها نشست و اکنون بیش از سه دهه ی متوالی است که نقش امام را اجرا می کند.

🔹این ذاکر اباعبدالله که تحقیق جامعی در باره ی نقش های عاشورا و نسخ و شاعران تعزیه دارد زمانی که شروع به ایفای نقش امام کرد مدت دو سال نیز امام دهه ی دوم را اجرا و در مجالس شبیه خوانی به مناسبت های مختلف در نقش های امام سجاد و امام حسن علیهم السلام به هنرنمایی پرداخت ، همچنان که پدر بزرگوارش در شبیه خوانی های مزینان نقش های حضرت علی اکبر ، وهب ، مسلم و مسیب را اجرا کرد.

💠پسر کو ندارد نشان از پدر...

🔹فرزندان حمید آقای صدیقی نیز همانند پدر و آباء و اجدادشان از صدا و لحن زیبایی برخوردار هستند و در دو تعزیه دهه ی اول و دوم به ایفای نقش موافق خوان می پردازند.

🔹حسام الدین صدیقی فرزند ارشد این تعزیه خوان پیشکسوت امید اول ادامه راه پدر در ایفای نقش امام است که در سالهای اخیر همراه او به اجرا می پردازد و بسیاری از حاضرین در مجلس نتوانسته اند تشخیص بدهند این صدا و آداب از آن کیست پدر یا پسر...

حمیدرضا صدیقی ایفاگر نقش امام حسین (ع) و فرزندان هنرمندش؛ امیررضا، حسام الدین و حامد

📸استاد حمیدرضا صدیقی ایفاگر نقش امام حسین (ع) و فرزند هنرمندش حسام الدین

📸زنده یاد عباسعلی صدیقی پدر بزرگوار استاد حمیدرضا صدیقی ایفاگر نقش امام علیه السلام... دهه ی پنجاه

به جمع شاهدان کویرمزینان در تلگرام بپیوندید: https://t.me/shahedanemazinan

برچسب‌ها: مزینان, مزینانی, شاهدان کویر, عاشورای مزینان

یادنامه بزرگان تعزیه مزینان/بخش شانزدهم/زنده یاد اصغرخان خواجوی کارگردان و نسخه نویس عاشورای مزینان

نويسنده: علی مزینانی عسکری - جمعه یازدهم تیر ۱۴۰۰

✍️خاندان خواجوی یکی از سرشناس ترین طایفه ها در مزینان هستند که هرچند در دوره ی قبل از انقلاب به عنوان خان شناخته می شدند اما علی رغم دیگر مناطق آن ها دلی رئوف و مهربان داشته و خدمات بسیاری به زادگاه شان مزینان ارائه و نقش راهبردى در ماندگاری تعزیه عاشورای مزینان ایفا کرده اند .

نقل است حاج محمد خان خواجوى كه واقف تكيه بالا بوده ، صبح عاشورا پاىِ برهنه دنبال و در عقبه نخل همراه با سوگواران کویر به عزاداری می پرداخت.

اصغرخان خواجوى نیز که در این نوشتار به معرفی او خواهیم پرداخت به تعبیر حجت الاسلام زنده یاد حاج شیخ حبیب اله عسکری مزینانی ؛ همچون پدران بزرگوار خود كليديترين نقش را در مديريت نسخه ها داشته است و قبل از عاشورا هنرمندان تعزيه را گردهم جمع کرده و نسخه ها را به افرادى كه لايقتر بودند تحويل مي داد . در زمان هدایت او هیچ گونه پارتى بازى در كار نبود و چند روز مانده به عاشورا تعزيه خوانها مقابله داشتند (نسخه خوانی) و شایسته ترین و بهترین فردی که می توانست اجرای نقش داشته باشد نسخه را از او دریافت می کرد.

اصغرخان متولد بهار 1298در مزینان و فرزند میرزا حسن خان خواجوی مزینانی معروف به سرهنگ است که در آن دوران عهده دار سرداری ایالت خراسان بود و پدر او نیز میرزا حسین خان خواجوی با درجه ی یاور(تیمسار) در ارتش نادری خدمت می کرده است . مادرش شاهزاده خانم فاطمه افشار نادری از نوادگان نادرشاه افشار بوده که هر دو بزرگوار در بهشت علی (ع) قبرستان مزینان مدفون هستند.

میرزاحسن خان سرهنگ دارای چهار فرزند سه دختر به نام مرحومه خانم ربابه خواجوی مزینانی که والده مرحوم آقای محمد مرندی و علی اکبر مرندی عضو هیئت علی اکبری مزینان و مرحومه زهرا خواجوی مزینانی همسر مرحوم حاج ملا احمد صدیقی و فرزندان صدیقی ها مرحوم آقا غلامرضا و علی آقا و اصغرآقا و محمدآقا و حاج عباس صدیقی و خواهران مرحومه صدیقه خانم و مرحومه آسیه خانم همسرآقا میرزا اصغر ضیایی است و دخترسوم مرحومه معصومه خواجوی که والده بهروز و سعید خان خواجوی مزینانی است .سعید خان مدتی به مزینان آمد و چند هکتار زمین بایر را آباد کرد و پس از آن برای سکونت راهی آمریکا شد و دی ماه سال 1399 بر اثر بیماری کرونا در همان دیار غربت جان به جانان تسلیم کرد و پیکرش در ایالت کالیفرنیا به خاک سپرده شد.

دایی اصغرخان ، شازده داود میرزا افشار نادری است که دستگاه تلگراف را در آن زمان به وزن حدود 3کیلوگرم برای سربازان ارتش ساخته واین دستگاه در یکی از موزه های انگلستان نگهداری می شود . همت او موجب شد اولین تلگراف خانه منطقه در مزینان راه اندازی شود که تا دهه ی شصت آثار آن در دروازه پایین مزینان (میدان امام حسین(ع) فعلی ) وجود داشت اما به خاطر نوسازی و راه اندازی مخابرات کنونی به طور کل تخریب و جایش را ساختمان سیمانی گرفت .

اصغر خان پس از اتمام تحصیلات در زادگاهش به مشهد مقدس هجرت کرد و در اداره پست و تلگراف مشهدم قدس استخدام و سال ها از برکات معنوی زیستن در جوار امام هشتم که ارادت خاصی به این خاندان داشت متنعم گردید و از همان ابتدا همراه با مرحوم آقای مدیر شریعتی در جلسات مذهبی و سیاسی شرکت می کرد.

درب منزل ایشان بر روی تمام فامیل وهم ولایتی های مزینانی در منطقه نوغان و دریادل باز بود و حتی بچه های مزینانی و بستگان داورزنی و سبزواری که برای تحصیل و یا زیارت ، به خصوص در ایام چهل و هشتم و شهادت امام رضا (ع) راهی مشهد می شدند میهمان این خیر نیکوکار بودند و بسیارند افراد تحصیل کرده مزینانی که با تشویق و حمایت های او به جایگاه علمی بالایی دست یافتند و موفقیت خود را مدیون وی هستند و در واقع باید گفت اصغرخان پدری حمایت گر از کلیه فامیل و همشهریان مزینانی درزمان حیات خود بود.

او با دختر مرحوم حاج حبیب اله خواجوی از بزرگان و واقفین روضه خوانی و هیئت های مذهبی و از مسئولین و کارگردانان شبیه خوانی و عاشورای مزینان ازدواج کرد و این بانوی مکرمه نیز همچون پدران و مادران خود در برپایی مجلس عزاداری اهل بیت علیهم السلام سعی وافر داشته و پس از فوت شوهرش همراه با فرزندان میزبان مردم مزینان در دهه ی دوم بوده و این راه همچنان ادامه دارد...

✍️اصغرخان خواجوی به سخاوتمندی و مردانگی و شجاعت از دوران جوانی معروف بود و در بین فامیل، خان دایی و آقا عمو صدایش می کردند.

نقش عاشورایی این خادم اهل بیت علیهم السلام تنها در کارگردانی و فهرست گردانی تعزیه خلاصه نمی شود بلکه او در آماده سازی نخل باشکوه مزینان از هیچ تلاشی دریغ نمی کرد و هر سال چوب تخته ها را آماده و به استاد كربلایی ابوالقاسم نجار می سپرد- تا پیش از انقلاب نخل عاشورای مزینان چوبی بود- و در هر فصلی از سال سیب های سرخی که در پیشانی نخل و به نشانی سرهای شهدا قرار می گیرد فراهم می کرد.

با توجه به نبود امکانات و به خاطر ماندگاری متون تعزیه ، درطول سال به بازنویسی نسخه های مجالس مختلف تعزیه می پرداخت و در روز تاسوعا با پای پیاده تمام مسیری که باید فردای آن روز عزاداران و تعزیه داران طی کنند تا آسیب کمتری بینند بررسی و نکات و دستورات لازم را به مرحله ی اجرا می گذاشت و در روز عاشورا با پای برهنه ، حاملان نخل را همراهی می کرد.

استاد علی جعفری که خود از میراث داران تعزیه و کارگردان و فهرست گردانان این واقعه ی تاریخی است در باره ی نقش مرحوم اصغرخان می گوید : « اصغر خان خواجوی مردی از تبار عاشقان و ارادتمندان به خاندان عصمت و طهارت بود که در همهٔ ایام به ویژه در ماه های محرم و صفر و حتی قبل از فرا رسیدن محرم با همهٔ عشق و ارادتی که به مولا و پیشوایش حضرت امام حسین(ع)داشت کمرهمت و خدمت را با انگیزه ای تمام و کمال و با عیار ارزشمند می بست و پا در عرصهٔ برگزاری مراسم با شکوه شهادت حضرت ابا عبدالله(ع) می گذاشت.بی شک اگر زحمات ارزشمند این پیر غلام خوشنام و نیک فرجام نبود از نسخه های تعزیه خوانی که مهمترین میراث گرانبهای ما مزینانی ها درگذشته و حال می باشد اثری بجای نمی ماند. »

این بزرگمرد تعزیه عاشورای مزینان سرانجام در 18 شهریور 1363 دار فانی را وداع کرد و در جوار بارگاه خواجه ربیع مشهد مقدس برای همیشه آرام گرفت.

بعد از درگذشت این خادم بی ادعای عاشورایی افتخار خدمت گزاری به هیئت و نخل و شبیه خوانی به فرزندش حسن خواجوی سپرده شد و او نیز همانند اجدادش این راه پرافتخار را با صلابت ادامه می دهد.

📸زنده یادان مهدی صدیقی و اصغرخان خواجوی... مشهد مقدس، دهه ی شصت

📸زنده یاد اصغر خان و حبیب اله خان خواجوی ...مشهدمقدس 1358

📸غلامرضا افشار نادری از مؤسسین تلگرافخانه مزینان /سال 1320/

📸مرحوم اصغرخان خواجوی در میان سالی

📸نمونه هایی از نسخه تعزیه خوانی عاشورای مزینان به همت و قلم زنده یاد اصغرخان خواجوی در دهه های پنجاه و شصت

📸یادگار مرحوم اصغرخان جناب آقای حسن خواجوی...

📸زنده یاد حاج میرزا محمدخان خواجوی مؤسس و بنیانگذار تکیه ی حسینی(بالا) در مزینان

به جمع شاهدان کویرمزینان در تلگرام بپیوندید: https://t.me/shahedanemazinan

برچسب‌ها: مزینان, مزینانی, شاهدان کویر, عاشورای مزینان

🔴ثبت ملی آیین نخل گردانی مزینان حاصل کار گروهی و همراهی مزینانی هاست

نويسنده: علی مزینانی عسکری - چهارشنبه پانزدهم بهمن ۱۳۹۹

✍️خبر ثبت آیین میراث جاودانه و ماندگار نخل گردانی مزینان در فهرست آثارملی و میراث فرهنگ ناملموس این روزها در اخبار محلی و استانی و کشوری بازخورد خوبی داشته است.

⁉️اما شاید برای خیلی از همشهریان و مخاطبان گرامی این سوال پیش آمده باشد که چرا این آیین اکنون و چگونه به ثبت رسیده است؟!

💠پاسخ این پرسش را دکتر موسی الرضا غربی پژوهشگر و محقق میراث فرهنگی دیار سربداران می دهد.
دکتر غربی که این روزها سخت مشغول تحقیق و پژوهش بر روی میراث ماندگارمناطق خراسان بزرگ است و به همت والای او این میراث ارزنده کویر ثبت شد در تماسی تلفنی و فایلی صوتی که به شاهدان کویر ارسال کرده می گوید:
ثبت آیین نخل گردانی مزینان از اواسط دهه ی نود آغاز شد که در ابتدا دکتر عبداله زاده ثانی کارشناس میراث فرهنگی سبزوار این مسئولیت را برعهده گرفت که بنا به دلایلی متوقف شد و این پروژه به وی (غربی) به عنوان مشاور مدیر کل میراث فرهنگی استان در حوزه فرهنگ ناملموس واگذار شد که با همکاری بسیار خوب دکتر عبداله زاده ثانی رییس میراث فرهنگی داورزن و استقبال شایسته علی اکبر رضوانی پناه رییس شورای اسلامی و مجید اسلامی دهیار مزینان و اطلاعات جامع صوتی، تصویری و مکتوب علی مزینانی عسکری در شاهدان کویر، پژوهش و تحقیق تکمیل و در اختیار شورای میراث فرهنگی استان قرار گرفت و سپس به اداره کل ثبت آثار فرهنگی و تاریخی وزارت میراث فرهنگی ارجاع شد و در روز دوشنبه ۱۶ دی ماه۱۳۹۹ به ثبت رسید.

🔷وی ضمن قدردانی از مردم شریف و دلسوزان کهن دیار مزینان این موفقیت را مرهون یک کار دسته جمعی و همکاری همه جانبه مزینان ها می داند و اظهار امیدواری کرد که در آینده نزدیک شاهد ثبت دیگر آثار فرهنگی ، مذهبی و آیینی این دیار تاریخی باشیم .

عکس؛محسن مزینانی عسکری

به جمع شاهدان کویرمزینان در تلگرام بپیوندید: https://t.me/shahedanemazinan

برچسب‌ها: مزینان, مزینانی, شاهدان کویر, عاشورای مزینان

🔴آئین نخل‌گردانی مزینان ثبت ملی شد

نويسنده: علی مزینانی عسکری - سه شنبه چهاردهم بهمن ۱۳۹۹

🔷ابوالفضل مکرمی‌فر مدیر کل میراث‌فرهنگی خراسان رضوی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: آیین نخل‌گردانی یکی از عناصر اصلی و اساسی نظام آیینی عاشورای مزینان را شکل می‎دهد که در گروه عادت‌ها و رسم‌های اجتماعی، آیین‌ها و جشن‌ها در فهرست آثار ملی قرار گرفت.

🔷وی ادامه داد: در نظام آیینی عاشورای مزینان دو عنصر آیینی نخل و تعزیه نقشی اساسی و تعیین ‎کننده ایفا می‎‌کند. حضور برجسته عناصر آیینی در مزینان با آیین نخل‌آرایی در روز تاسوعا آغاز، با نخل‌‎گردانی در صبح عاشورا تداوم و در نهایت تعزیه‌‎خوانی در روز عاشورا پایانی بر آن است.

🔷مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی در خصوص ضرورت ثبت این اثر خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه این یک حرکت خودجوش از سوی اهالی است و از جانب هیچ ارگان و نهاد دولتی حمایت نمی‌شود، ثبت این واقع از تحریف موضوع جلوگیری می‌کند.

🔷مدیر دفتر ثبت آثار تاریخی فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی در ادامه با بیان این که این پرونده متمرکز بر آیین نخل در روستای مزینان است، به ایسنا گفت: آیین نخل صبح روز تاسوعا با اقدام متولیان برای آراستن نخل آغاز می‌شود، در این روز متولیان با حرکت کردن در روستا و حضور در در منازل اهالی پارچه‎‌های مورد نیاز را جهت تزیین نخل گردآوری می‌‎کنند.

🔷محمود طغرایی تصریح کرد: در نهایت تا ظهر تاسوعا تمامی پارچه‎‌های مورد نیاز گردآوری شده، کار آراستن نخل آغاز می‌شود، این کار تا پاسی از شب ادامه می‎‌یابد؛ نکته جالب توجه این است که کار آراستن نخل در قالب چند گروه دودمانی که وظایف هریک از پیش مشخص و تعیین شده است، صورت می‎‌گیرد. انجام این وظایف به صورت موروثی در انحصار دودمان‎‌های خاص و مشخص روستا است، که این موضوع خود نشانگر مشارکت دودمان‎‌های مختلف روستا در فرآیند نخل‌‎آرایی است.

🔷وی اضافه کرد: در ساعات پایانی شب عاشورا در حالی که نخل‌آرایان درحال آراستن و آمادسازی نخل هستند، هیأت‎‌های عزاداری تکای روستا به محل نخل‌‎آرایی مراجعه می‌‎کنند و به نوحه‎‌خوانی و عزاداری در مجاورت نخل می‎‌پردازند. در نهایت، صبح عاشورا نخل از محل آراستن که امروز در یخچال سنتی در مجاورت چاپارخانه روستا است، به میدان امام حسین(ع) روستا منتقل می‌شود.

🔷مدیر دفتر ثبت آثار تاریخی فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی تصریح کرد: پس از آنکه تمام اعضاء هیأت عزاداری مزینان به میدان مراجعه کردند، نخل‎‌گردانی آغاز می‌شود. نخل در مسیر مشخص به سمت روستای بهمن‌آباد حرکت می‌‎کند و با توقف در محل موسوم به امام‎زادگان بهمن‌‎آباد برای دقایقی با مردم بهمن‌‎آباد به عزاداری مشترک می‎‌پردازند.

🔷طغرایی ادامه داد: سپس نخل به همراه مزینانی‎‌ها به سمت مزینان باز می‌‎گردد، در نهایت با چرخیدن نخل در کل روستا، نخل و هیأت عزاداران به محلی در روستا که معروف به قتل‌گاه و محل اجرای تعزیه است، حرکت می‌‎کنند. با رسیدن نخل و مردم به محل مذکور کار تعزیه‌‎خوانی آغاز و کارِ نخل‌گردانی پایان می‌‎یابد و در غروب عاشورا نخل در محل آراستن در، به اصطلاح باز می‎‌شود.

عکس؛محسن مزینانی عسکری

به جمع شاهدان کویرمزینان در تلگرام بپیوندید: https://t.me/shahedanemazinan

برچسب‌ها: مزینان, مزینانی, شاهدان کویر, عاشورای مزینان

به یاد پیرغلامان مزینانی 9

نويسنده: علی مزینانی عسکری - یکشنبه یکم دی ۱۳۹۲

مرحوم حاج محمد جعفری مزینانی / موسس هیئت علی اکبری (ع) مزینان

بی شک یکی از خاندان بزرگی که در تعزیه مزینان نقش شایسته ای را ایفا می نمایند جعفری ها هستند که نسل به نسل تعزیه خوان و تعزیه گردان بوده اند

شاهدان کویرمزینان که تاکنون افتخار داشته است تعدادی از پیر غلامان اهلبیت عصمت و طهارت علیهم السلام را معرفی نماید این بار توفیق یافته تا با کمک استاد فرج الله جعفری مزینانی فرزند مرحوم حاج محمد جعفری این موسس هیئت و معلم اخلاق و استاد قرآن را به مخاطبان گرانمایه بشناساند.

مرحوم حاج محمد جعفری مزینانی فرزند حاج فرج الله در سال 1301 در مزینان به دنیا آمد. اما نمی توان بدون شناخت وی به آسانی از شخصیت ایشان عبور نموده و تنها به تولد و فوتش اکتفا نمایی چون این انسان والامقام علاوه برخادمی در مجالس تعزیه خوانی سرور و سالار شهیدان و ائمه هدی علیهم السلام ، یکی از معتمدین خوشنام و مورد اعتماد مزینان بوده است که به دلیل مأنوس بودن با روحانیت در پرورش استعداهای حوزوی نقش بسزایی داشته است به طوری که با تشویق او چند جوان مزینانی در دهه ی چهل راهی حوزه های علمیه مشهد مقدس و قم می شوند که اکنون هر یک روحانی سرشناس و برجسته ای شده اند که بعضاً در حوزه های علمیه و دانشگاه به عنوان استاد مشغول به تدریس می باشند که از آن جمله می توان به حجج اسلام؛ محمدزاده ، شیخ حبیب الله عسکری و شیخ حسن مزینانی و شیخ محمد تقی معلمی فر و... اشاره نمود.

حاج محمد جعفری در مزینان علاوه بر استعداد یابی برای حوزه و دانشگاه یکی از چهر ه هایی است که به تاریخ مزینان آشنایی کامل داشت و هرگاه توریست ها و یا سیاحان برای بازدید از این دیار تاریخی مراجعه می کردند مردم وی را معرفی می نمودند و او با استفاده از کلمات طنزی که در آن نیز تبحر داشت به روشنی تاریخچه مزینان را برایشان شرح می داد.

مرحوم جعفری در کنار پرداختن به امور دفتری و کارهای مراجعاتی مرحوم شیخ قربانعلی شریعتی جد بزرگوار فرزند شایسته کویرمزینان دکتر علی شریعتی مزینانی با دایر کردن کلاسهای قرآنی در مکتبخانه مزینان به نوجوانان و جوانان علاقمند نیز قرآن می آموخت و به عنوان معلم قرآن آنچه در محضر شریعتی ها فرا گرفته بود برای شاگردانش آیات را تفسیر می کرد.

وی موسس هیئتی شد که اکنون یکی از هیئات اصلی مزینان محسوب می شود و جوانان زنجیرزن مزینانی هرگاه به هیئت علی اکبری مراجعه می نمایند یاد او و دیگر بانیان این هیئت را گرامی می دارند.

مرحوم استاد حاج محمد جعفری در خانواده ای متولد شد که سراسر زندگیشان متبلور به عطر ولایت بود .پدرش حاج فرج الله نیز یکی از تعزیه خوانان سرشناس مزینان است که در زمان حیاتش نقش سلطان قیس و حضرت علی اکبر(ع) را اجرا می نمود و در جمع آوری و نگهداری نسخ تعزیه تلاش می کرد.

مرحوم جعفری که تعزیه خوانی را از پدر به ارث برده است چندین سال نقش حضرت زینب (س) را اجرا می نمود و در حالی که هنوز توانایی ادامه این نقش را داشت با افتخار و داوطلبانه این نقش را به یکی از دیگر از جوانان جویای نام به نام حاج حسین مرادعلی سپرد که الحق همانند استادش به خوبی این وظیفه را به سرانجام رسانده است .

مرحوم جعفری احساس می کرد که باید نسخه های تعزیه خوانی اصلاح و یا در بعضی از جاها صحنه هایی به آن افزوده شود و نقش خلاقانه او موجب شد تا صحنه ی جانسوز وداع حضرت عباس (ع)با اهلبیت و همچنین نقش عبدالله و امام سجاد (ع) و تل زینبیه به تعزیه مزینان افزوده شود.

وی که شهامت و شجاعت را از مقتدایش حسین بن علی(ع) آموخته بود در قبل از انقلاب علاوه بر تشکیل کلاسهای قرآنی و انس با روحانیت ماهنامه مکتب اسلام را به واسطه آشنایی با گروهی انقلابی از قم دریافت می نمود و پس از مطالعه در اختیار روحانیت و علاقمندان قرار می داد.

مردم مزینان هرگاه می خواستند نامه ای برای فرزندانشان و یا مسئولین مملکتی بنویسند بی شک به او مراجعه می نمودند و همچنین به لحاظ اعتماد و خوشنامی مرحوم جعفری وصیتانامه ها و اموالشان را در موقع سفر به عتبات عالیات و راه های دور در اختیار وی قرار می دادند

عاقبت این استاد فرزانه در سال 1373 رخ در نقاب خاک کشید و برای همیشه در آرامگاه ابدیش در بهشت علی (ع) مزینان آرام کرفت.

فرزندان این مرد خوشنام مزینان ، راه پدر را به نیکی می پیمایند و پس از وی اکنون نوه اش آقا جواد نقش علی اکبر (ع) را ایفا می نماید که یاد پدر بزرگ و دیگر اجداد صالحش را در دلها زنده می کند.

یادش و نامش همیشه جاودنه باد

در این عکس فرج الله جعفری فرزند مرحوم حاج محمد جعفری در نقش حضرت علی اکبر (ع)به لشکریان حر، اتفاقا به مرحوم علی رضا اکبری مزینانی که سالها در نقش لشکر خادمی اهلبیت علیهم السلام را می نمود آب می نوشاند یاد او را هم با ذکر صلواتی گرامی می داریم.

برچسب‌ها: مزینان, پیرغلام, تعزیه خوان, عاشورای مزینان

به یاد پیرغلامان مزینانی 8

نويسنده: علی مزینانی عسکری - جمعه بیست و نهم آذر ۱۳۹۲

مرحوم محمدصدیقی مزینانی /تعزیه خوان

خاندان بزرگ صدیقی در مزینان به صدای رسا و خوش معروف هستند صدایی که در هر زمان می تواند به خوبی نقش موافق خوانان را اجرا و شنوندگان را مجذوب خود نمایند

مرحوم محمد مزینانی صدیقی فرزند میرزا حسن نیز یکی از این تعزیه خوانان صاحب سبک است که سالها با اجرای نقش وهب شور خاصی به مجلس تعزیه خوانی روز عاشورای مزینان می داد.

وی در سال 1308 در سبزوار متولد شد و پس از تشکیل زندگی برای تأمین معاش راهی مشهد مقدس گردید و در جوار بارگاه ملکوتی ثامن الحجج(ع) به کار ساعت سازی مشغول بود.

او دارای 9 فرزند دختر و پسر است که یکی از پسرانش به نام حسن در جبهه های حق علیه باطل به شهادت رسید.

مرحوم محمدصدیقی مزینانی علاوه برتعزیه خوانی به عنوان مداح ثابت هیئت ابوالفضلی (ع)در این هیئت و جایگاه اصلی محل تجمع هیئات در بازار مزینان نوحه خوانی می نمود.

فرزندان پسر مرحوم صدیقی بعد از فوت ایشان همان راه پدر را طی می کنند و در دهه ی اول ماه محرم و تعزیه تاریخی روز عاشورا به اجرای نقش می پردازند.

درسمت چپ این عکس شهید حسین مزینانی معروف به حسین پاسدار

نیز دیده می شود که در روز عاشورا به تعزیه خوانان خدمت می کرد.

برچسب‌ها: مزینان, پیرغلام, تعزیه خوان, عاشورای مزینان

به یاد پیرغلامان مزینانی 7

نويسنده: علی مزینانی عسکری - جمعه بیست و نهم آذر ۱۳۹۲

مرحوم محمد مزینانی یوسفی / سقای عاشورا

پس از معرفی تعدادی از پیرغلامان اهلبیت عصمت و طهارت علیهم السلام که مورد استقبال شهروندان مزینانی و همچنین رسانه های شهرستان سبزوار نیز قرار گرفت برآن شدیم تا بخشی دیگر از این خادمین حسینی را در ایام اربعین و دهه ی آخر صفر المظفر معرفی نماییم . کسانی که گرجه گاهی در رنج و فقر زندگی کردند ولی لحظه ای از یاد اهلبیت غفلت نورزیدند و عاشقانه در درستگاه عزاداری سرور و سالارشهیدان خدمت نمودند.

یکی از این پیرغلامان مرحوم محمد مزینانی یوسفی است که در سال 1312 ه. ش در خانواده ای کشاورز و دوستدار خاندان نبوت و امامت به دنیا آمد و از همان کودکی به کار کشاورزی در کنار پدر پرداخت.

مرحوم حاج محمد یوسفی خادم افتخاری هیئت ابوالفضلی (ع) بود و در آبدارخانه ی این هیئت کمک می نمود او همچنین در روز عاشورا با کوزه ای بردوش تا غروب که مراسم تعزیه خوانی تمام می شد سقایی می نمود و عزاداران را سیراب می نکرد.

این پیرغلام اهلبیت علیهم السلام عاقبت در سال1391 ه.ش به دیار باقی سفر کرد ودر بهشت علی (ع) مزینان به خاک سپرده شد تا در آخرت نیز از شفاعت ائمه ی هدی بهرمند شود.

روحش شاد

ادامه دارد...

برچسب‌ها: مزینان, پیرغلام, سقا, عاشورای مزینان